Việc đeo lens ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại, giúp nhiều người cải thiện tầm nhìn hoặc tạo phong cách thời trang riêng. Tuy nhiên, việc sử dụng lens không đúng cách hoặc không tuân thủ các quy tắc vệ sinh có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe mắt. Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và tác hại tiềm ẩn sẽ giúp bạn bảo vệ mắt tốt hơn và giảm thiểu những rủi ro không đáng có.
Yếu tố nguy cơ tác động tiêu cực đến mắt do đeo lens
Đeo lens không chỉ đơn thuần là việc làm đẹp mà còn có khả năng được sử dụng để cải thiện thị lực mà không cần đeo kính. Tuy nhiên, nếu không sử dụng đúng cách, các thói quen xấu có thể gây ra những tổn thương không mong muốn cho mắt. Dưới đây là những yếu tố nguy cơ chính mà bạn cần lưu ý.
Thói quen sử dụng không đúng cách
Việc sử dụng lens không đúng cách là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vấn đề về sức khỏe mắt. Nhiều người, đặc biệt là những người mới bắt đầu sử dụng lens, bên cạnh những thói quen tốt thì thường vẫn tồn tại những thói quen không lành mạnh trong việc sử dụng lens mà không nhận ra những tác động tiêu cực tiềm ẩn.
Một trong những sai lầm nghiêm trọng nhất mà nhiều người mắc phải là đeo lens qua đêm. Mắt cần được nghỉ ngơi và hấp thụ oxy từ không khí khi bạn ngủ. Việc đeo lens trong suốt đêm không chỉ làm giảm khả năng hấp thụ oxy mà còn tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt. Tình trạng khô mắt và mờ mắt thường xuất hiện, kéo dài có thể gây ra viêm nhiễm và những biến chứng khác.
Đặc biệt, lens có thời hạn sử dụng rõ ràng và việc kéo dài thời gian sử dụng không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả mà còn gây ra các vấn đề về mắt. Lens quá hạn có thể tích tụ vi khuẩn và bụi bẩn, gây nguy cơ nhiễm trùng và viêm nhiễm mắt cao hơn. Không thay đổi lens định kỳ hoặc sử dụng lens cũ có thể khiến mắt bị kích ứng và tổn thương nghiêm trọng.
Vệ sinh và bảo quản lens không đúng cách
Bàn tay là nguồn vi khuẩn lớn, và việc chạm trực tiếp vào lens mà không vệ sinh tay kỹ lưỡng có thể dẫn đến việc vi khuẩn tiếp xúc trực tiếp với mắt. Điều này có thể dẫn đến viêm nhiễm giác mạc và các vấn đề về mắt khác. Hãy luôn rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và lau khô trước khi tiếp xúc với lens.
Vệ sinh và bảo quản lens đúng cách là yếu tố quyết định trong việc bảo vệ sức khỏe mắt. Sử dụng dung dịch rửa lens chuyên dụng và ngâm lens trong dung dịch mới sau mỗi lần sử dụng. Không bao giờ sử dụng lại dung dịch cũ hoặc để lens tiếp xúc với nước thường. Lens cần được bảo quản trong hộp chuyên dụng, tránh ánh nắng trực tiếp và những môi trường ẩm ướt.
Điều kiện môi trường
Môi trường làm việc hoặc sinh sống với độ ẩm thấp, nhiều bụi bẩn và ô nhiễm có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với mắt khi đeo lens. Lens có thể giữ lại các hạt bụi nhỏ, gây kích ứng giác mạc và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm mắt. Hơn nữa, môi trường khô có thể khiến lens dính vào mắt, gây khó chịu và khô mắt.
Bơi lội hoặc tập thể dục trong môi trường ô nhiễm hoặc nước hồ bơi chứa nhiều hóa chất có thể gây ra nguy cơ nhiễm khuẩn khi đeo lens. Nước bẩn hoặc chứa clo có thể xâm nhập vào lens và gây nhiễm trùng mắt, đặc biệt nguy hiểm khi người dùng không tháo lens trước khi bơi hoặc tập luyện.
Các vấn đề sức khỏe mắt do đeo lens
Sử dụng lens không đúng cách có thể gây ra hàng loạt các vấn đề về sức khỏe mắt. Đây là những vấn đề phổ biến mà bạn cần phải cẩn trọng khi sử dụng lens.
Khô mắt
Lens có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và duy trì lượng nước mắt tự nhiên trong mắt, dẫn đến tình trạng khô mắt. Điều này thường xảy ra khi lens hạn chế sự lưu thông của oxy và độ ẩm, khiến mắt bị mất đi lớp nước bảo vệ tự nhiên. Khi đeo lens trong thời gian dài mà không tháo ra để mắt nghỉ ngơi, lớp nước mắt này sẽ giảm đi đáng kể, khiến bề mặt mắt trở nên khô rát.
Khô mắt gây ra cảm giác khó chịu, khiến người đeo lens cảm thấy như có dị vật trong mắt, đồng thời làm cho mắt dễ bị kích ứng và đỏ. Tình trạng này kéo dài có thể khiến mắt trở nên mờ đi, ảnh hưởng đến khả năng nhìn rõ, gây cảm giác nhức mỏi mắt và thậm chí dẫn đến các vấn đề về thị lực tạm thời.
Nghiêm trọng hơn, nếu không được điều trị, khô mắt có thể gây tổn thương giác mạc, làm mắt dễ bị nhiễm khuẩn và viêm nhiễm, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mắt nguy hiểm. Vì vậy, việc tháo lens định kỳ, sử dụng thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm và cho mắt nghỉ ngơi là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và sự thoải mái cho mắt.
Viêm nhiễm mắt
Viêm nhiễm mắt là một trong những rủi ro lớn nhất mà người sử dụng lens có thể gặp phải, đặc biệt khi việc vệ sinh lens không được thực hiện đúng cách. Bề mặt của lens, nếu không được làm sạch thường xuyên, có thể trở thành môi trường lý tưởng cho sự phát triển của các loại vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng. Những tác nhân này có thể dễ dàng xâm nhập vào mắt, gây ra các vấn đề nhiễm trùng nghiêm trọng.
Trong số các loại nhiễm trùng, viêm giác mạc là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất. Tình trạng này xảy ra khi giác mạc bị tổn thương do vi khuẩn hoặc nấm tấn công, gây sưng, đỏ, đau và thậm chí là loét giác mạc. Loét giác mạc có thể làm mờ thị lực và nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể để lại sẹo vĩnh viễn trên giác mạc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn thấy của mắt.
Bên cạnh viêm giác mạc, nhiễm trùng mắt do đeo lens không vệ sinh có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khác. Các triệu chứng ban đầu như đỏ mắt, chảy nước mắt, và cảm giác nóng rát có thể dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với mỏi mắt thông thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng nhiễm trùng không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, vi khuẩn và nấm có thể lan rộng hơn, gây ra viêm nhiễm nặng nề hơn. Hậu quả lâu dài có thể là suy giảm thị lực, mất thị lực hoàn toàn hoặc thậm chí cần phải phẫu thuật để cứu chữa.
Mờ mắt và giảm thị lực
Việc đeo lens không đúng kích thước hoặc sử dụng lens quá hạn có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho thị lực của bạn. Khi lens không vừa vặn với bề mặt mắt, nó không chỉ gây khó chịu mà còn tạo ra áp lực không mong muốn lên giác mạc. Áp lực này có thể làm thay đổi hình dạng của giác mạc, dẫn đến tình trạng mờ mắt, khó nhìn rõ và thậm chí gây nhức mỏi mắt. Đặc biệt, khi lens quá nhỏ hoặc quá lớn so với mắt, nó không phân phối đều trọng lực lên bề mặt giác mạc, làm tăng nguy cơ tổn thương cấu trúc của mắt.
Nếu tình trạng đeo lens không đúng kích thước hoặc quá hạn không được điều chỉnh kịp thời, những tác động tiêu cực này có thể dẫn đến suy giảm thị lực lâu dài. Mắt có thể phải chịu tổn thương không thể khôi phục hoàn toàn, bao gồm cả việc giảm độ sắc nét của thị lực và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mắt nghiêm trọng như loạn thị hoặc cận thị nặng hơn. Đặc biệt, những người đã có sẵn các vấn đề về thị lực như cận thị hoặc loạn thị có thể thấy tình trạng mắt trở nên tồi tệ hơn nếu không chú ý đến việc sử dụng lens đúng cách.
Phát triển các bệnh lý mắt
Việc đeo lens trong thời gian dài mà không nghỉ ngơi hoặc không kiểm tra mắt định kỳ có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe mắt, bao gồm nguy cơ phát triển các bệnh lý mắt nghiêm trọng như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể hoặc thoái hóa điểm vàng. Những bệnh này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, và nếu không được phát hiện cũng như điều trị kịp thời, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Khi đeo lens quá lâu, mắt không có đủ thời gian để phục hồi và nghỉ ngơi, dẫn đến việc cản trở quá trình lưu thông oxy và máu đến giác mạc và các bộ phận khác của mắt. Tình trạng này có thể làm tăng áp lực bên trong mắt, gây ra tăng nhãn áp – một bệnh lý nguy hiểm khi áp lực trong mắt tăng cao, làm tổn thương dây thần kinh thị giác. Nếu không được điều trị sớm, tăng nhãn áp có thể gây tổn thương không thể phục hồi, dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Đeo lens liên tục mà không tháo ra để mắt “thở” cũng có thể làm mắt mất đi khả năng điều chỉnh áp lực một cách tự nhiên, từ đó làm trầm trọng thêm nguy cơ phát triển bệnh này.
Bên cạnh đó, đục thủy tinh thể cũng là một rủi ro khi đeo lens quá lâu mà không kiểm tra mắt định kỳ. Đục thủy tinh thể là hiện tượng thủy tinh thể bên trong mắt trở nên mờ đục, ngăn cản ánh sáng đi qua và làm giảm thị lực. Việc đeo lens không đúng cách hoặc không nghỉ ngơi đúng mức có thể làm tổn thương các tế bào trong mắt và góp phần thúc đẩy quá trình hình thành đục thủy tinh thể sớm hơn, đặc biệt là đối với những người đã có yếu tố nguy cơ từ trước. Tình trạng này khiến thị lực ngày càng giảm, gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày như lái xe, đọc sách hoặc thậm chí nhận diện khuôn mặt.
Một nguy cơ khác là thoái hóa điểm vàng, một bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi nhưng có thể phát triển sớm hơn do những thói quen không tốt trong việc đeo lens. Thoái hóa điểm vàng là khi điểm vàng (phần trung tâm của võng mạc) bị thoái hóa, làm mất khả năng nhìn rõ các chi tiết nhỏ và khiến người bệnh khó khăn trong việc nhìn thẳng. Mặc dù thoái hóa điểm vàng thường do lão hóa, nhưng việc đeo lens không nghỉ có thể làm mắt mệt mỏi và tổn thương thêm, thúc đẩy quá trình thoái hóa nhanh hơn.
Phản ứng dị ứng
Một số người có thể gặp phản ứng dị ứng với các chất liệu làm lens hoặc các thành phần trong dung dịch vệ sinh lens, dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe mắt. Dị ứng với lens thường không được nhận biết ngay từ lần đầu sử dụng mà có thể xuất hiện sau một thời gian tiếp xúc liên tục với lens hoặc dung dịch vệ sinh. Các triệu chứng dị ứng có thể rất đa dạng, từ nhẹ đến nghiêm trọng, và thường bao gồm đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt không kiểm soát, và cảm giác khó chịu như có dị vật trong mắt.
Phản ứng dị ứng với lens có thể do cơ thể phản ứng với vật liệu làm lens, chẳng hạn như silicone hydrogel hoặc các polymer khác. Mặc dù hầu hết các loại lens hiện đại được thiết kế để thân thiện với mắt, một số người có cơ địa nhạy cảm vẫn có thể bị kích ứng bởi các chất này. Đặc biệt, khi chất liệu lens không đủ thông thoáng, nó có thể hạn chế lưu thông oxy đến mắt, khiến mắt bị khô và dễ kích ứng hơn. Ngứa và đỏ mắt là những triệu chứng phổ biến, và nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn như viêm kết mạc dị ứng. Để giảm thiểu những tác động tiêu cực cần chú ý những lưu ý khi sử dụng lens để bảo vệ sức khỏe thị lực được tốt hơn.
Lời kết
Đeo lens là một giải pháp tiện lợi và thẩm mỹ, nhưng nếu không được sử dụng và bảo quản đúng cách, nó có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến sức khỏe mắt. Từ khô mắt, viêm nhiễm đến mờ mắt và nguy cơ mắc các bệnh lý mắt, việc đeo lens cần được thực hiện một cách cẩn thận và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc vệ sinh. Để bảo vệ sức khỏe mắt, hãy luôn vệ sinh lens đúng cách, kiểm tra mắt định kỳ và ngừng sử dụng lens ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.